متانول Methanol
متانول، متیل الکل، الکل متیلیک، کاربینول یا الکل چوب، که ساده‌ترین نوع الکل‌هاست با فرمول شیمیایی CH۳OH شناخته میشود. متانول از فعالیت بی‌هوازی گونه‌های زیادی از باکتری‌ها تولید میشود و در نتیجه مقدار اندکی از بخار متانول وارد جو میشود و پس از چندین روز به‌وسیله اکسیژن و با کمک نور خورشید اکسید شده و به آب و دی‌اکسید کربن تبدیل می‌گردد. در ضمن شعله سوختن متانول بی‌رنگ است و باید مراقب بود تا شعله آن سبب سوختگی نشود. با این حال متانول بهمراتب سمیتر از اتانول است. با تولید بیش از ۲۰ میلیون تن در سال، از آن بهعنوان پیش ماده دیگر مواد شیمیایی کالایی از جمله فرمالدئید، اسید استیک، متیلتریبوتیلاتر و همچنین میزبان مواد شیمیایی تخصصیتر استفاده میشود.
در سال ۱۹۲۳ شیمیدان آلمانی، «ماتیاس پیِر»، متانول را از گاز سنتز (مخلوطی از مونوکسیدکربن و گاز هیدروژن که از کُک بهدست می‌آید) تولید کرد. در این فرایند، از کروماتِ روی بهعنوان کاتالیزور استفاده می‌شد و واکنش در شرایط سختی مانند فشار ۱۰۰۰–۳۰۰ اتمسفر و دمای حدود ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد انجام می‌گرفت. در شیوهی مدرنِ تولید متانول، از کاتالیزورهایی استفاده میشود که در فشارهای پایین عمل می‌کنند و کارایی مؤثرتری دارند.
امروزه گاز سنتز مورد نظر برای تولید متانول مانند گذشته از زغال بهدست نمی‌آید، بلکه از واکنش متان موجود در گازهای طبیعی تحت فشار ملایم ۱۰–۲۰ اتمسفر و دمای ۸۵۰ درجه سانتی‌گراد با بخار آب و در مجاورت کاتالیزور نیکل تولید میشود. مونوکسیدکربن و گاز هیدروژن تولید شده، تحت تأثیر کاتالیزوری که مخلوطی از مس، اکسیدروی و آلومینیوم است، واکنش داده و متانول ایجاد می‌کنند. این کاتالیزور نخستین بار در سال ۱۹۶۶ توسط ICI استفاده شد. این واکنش در فشار ۵۰–۱۰۰ اتمسفر و دمای ۲۵۰ درجه سانتی‌گراد صورت میگیرد.
روش دیگر تولید متانول، واکنش دی‌اکسیدکربن با هیدروژن اضافی است که تولید متانول و آب می‌کند.
کاربردهای متانول
ماده متانول در دسته محصولات بالادستي صنعت پتروشيمي طبقه‌بندي ميشود و بهعنوان ماده اوليه براي توليد محصولات مياندستي و پاييندستي پتروشيمي و نيز بهعنوان سوخت و انرژي کاربرد دارد. از جمله کاربردهاي مهم آن در صنايع پاييندستي نفت، گاز و پتروشيمي ميتوان بطور خلاصه به موارد زير اشاره نمود.
متانول در تهيه فرمالدئيدها (فرمالين) جهت مصارف خانگي، تهيه MDF و تخته چندلایه و توليد انواع رزينها (اين رزينها يا رزين ملامينها در صنايع پاييندستي ديگري در توليد انواع ظروف و تجهيزات آشپزخانه، دوربينهاي عکاسي، کليد و پريز و انواع چسبهاي صنعتي کاربرد اساسي دارد) مورد استفاده قرار میگیرد.
از متانول در جهت تولید و تهيه پلي‌متيل متاکريلايت کاربرد دارد که این مواد براي توليد انواع لامينيتها و انواع ورني مورد استفاده قرار میگیرد.
از متانول در جهت تهيه متيل تري بوتيل اتر جهت ارتقاء درجه آرام سوزي بنزين و جايگزين تترا اتيل سرب مورد استفاده قرار میگیرد.
از متانول برای توليد اسيد استيک بهمنظور توليد منومر وينيل استات و استات سلولز در صنايع نساجي و استفاده از آن بهعنوان محصول نهايي و يا استفاده براي تهيه انواع الياف و پارچه با کاربردهاي خاص بهکار گرفته میشود.
علاوه بر موارد فوق، کاربردهاي جديدي نيز براي متانول بهوجود آمدهاست که هنوز فراگير نشدهاند. مهمترين آنها عبارتند از:
توليد سوختهاي هيدروژني و مخلوطسازي با بنزين جهت سوخت اتومبيلها و جايگزيني آن بهجاي سوختهاي فسيلي.
توليد اتيلن و پروپيلن بهعنوان ماده اوليه صنايع پتروشيمي.
توليد دي‌متيل‌اتر (سوخت قرن بيست و يکم) جهت جايگزيني سوخت ديزل و جايگزين نفت و گاز.
بطور کلي ميتوان گفت که تقريبا 60% از كل تقاضاي متانول براي توليد مشتقات شيميايي سنتي از جمله، فرمالدئيد، اسيد استيك و انواع ديگر مواد شيميايي است كه تقاضا براي آنها تحت تاثير سطوح مختلف فعاليتهاي اقتصادي جهان است. 40% باقيمانده از تقاضاي متانول که از رشد بالايي نيز در
تقاضا برخوردار است، مربوط به مصارف انرژي و سوخت مصرفي بوده كه در محيط كنوني انرژي و در شرايط قيمتهاي بالاي انرژي رشد وسيعي داشتهاست. اين 40% شامل تركيب مستقيم متانول با گازوئيل (در درجه اول در چين)، استفاده از متانول به عنوان ماده اوليه در توليد دي‌متيل‌اتر (DME) و بيوديزل
(يك سوخت گازوئيلي پاك) و متانول به اولفين (MTO) و همچنين براي توليد MTBE (تركيب ايزوبوتن و متانول در جهت توليد MTBE) و نيز براي توليد زيست سوخت و سوخت دريايي ميشود. البته همانطور که پيشتر گفته شد، تقاضا براي توليد MTBE بهعلت سمي شناخته شدن آن رو به کاهش است.
مضرات
متانول ماده‌ای سمی است و نوشیدن آن موجب نابینایی و حتی مرگ میشود. هنگام استفاده از متانول باید از ماسک و دستکش استفاده کرد چون از طریق تنفس و پوست وآشامیدن نیز می‌تواند جذب شود. استفاده از دستکش و کفش مناسب مواد شیمیائی و ماسک صورت، برای مقابله با بخارات متانول می‌باشد.
حساسیت نسبت به این موضوع خوب است، ولی افرادی که در خطر مواجهه با بخارات آن هستند (یعنی در کارخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها)، نکات ایمنی دارای اهمیت است، چراکه بخار متانول در دمای اتاق وجود ندارد و ۶۵ درجه سانتی‌گراد نقطه جوش آن است. (یعنی در۶۶درجه به بالا به بخار تبدیل میشود)
نفوذ متانول به خون در اثر تماس پوستی خیلی نادر است و در حالت عادی نوزادان در خطرند که باید رعایت زیادی را انجام دهند.
توصیه سازمان NIOSH برای مواجهه پوستی حداکثر ۱۰ ساعت کار مداوم در PPM ۲۰۰ و ۸ ساعت کار در PPM ۲۵۰ می‌باشد(منظور، تماس با بخارات است).
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.