اسید مالئیک Maleic acid
مالئیک اسید با فرمول C4H4O4 یک ترکیب آلی محلول در آّب بوده و با آبزدایی، به مالئیک انیدرید و با هیدراتاسیون، به مالئیک اسید تبدیل میشود.
این اسید بهشکل گرد متبلور یا دانهای بهرنگ سفید میباشد. اسید مالئیک در طبیعت بهوفور پیدا میشود و یک اسید آلی غالب در سیبهای درختی، مخصوصا، سیبهای نارس و انواع توتها و سایر میوهها است. نقطهی ذوب این اسید، از اسید سیتریک کمتر است و بههمینخاطر از آن در تهیهی آبنباتهای سخت استفاده میشود.
کاربردهای اسید مالئیک
این مادهی شیمیایی، کاربردهای گستردهای در صنعت دارد و در اکثر مواد بستهبندی مصنوعی یافت میشود و در بسیاری از صنایع مانند صنایع کشاورزی، داروسازی، افزودنیهای نفتی، پلاستیکسازی، شیرینکنندههای مصنوعی، سورفاکتانتها، تصفیهی آب، تولید پوششهای عایق، فرآیند تولید کوپلیمرها و غذایی بهعنوان مادهی اولیه، استفاده میشود. در زیر به برخی از آنها اشاره میکنیم:
یکی از کاربردهای وسیع اسید مالئیک، استفادهی عمدهی آن در نوشیدنیهای خشک، نوشابهی گازدار، ژله و… میباشد. این ماده، طعمی شیرین و مطلوب به نوشیدنیها و مواد خوراکی میدهد. ازاین‌رو، نه بهعنوان یک قند مصنوعی، بلکه بهعنوان یک طعمدهنده، به مواد خوراکی اضافه میشود.
اسید مالئیک مانند یک مادهی نگهدارنده عمل کرده و در بسیاری از آبمیوهها و آبنباتهای تولیدشدهی مصنوعی، مورد استفاده قرار میگیرد.
از این ماده همچنین بهعنوان نگهدارنده و ضد فاسد شدن در روغنها و چربیها استفاده میشود. روغنها از جمله موادی هستند که بر اثر گرما اکسید میشوند و وجود مالئیک اسید از این روند جلوگیری میکند.
اسید مالئیک یک مادهی واسطه میباشد، که بهصورت گسترده در صنایع عطر سازی مورد استفاده قرار میگیرد.
این ماده بهعنوان تنظیمکنندهی pH در مواد آرایشی و بهداشتی مصرف میشود. البته باید از این ماده در غلظتهای پایین استفاده کرد، زیرا در حد گستردهی خود، باعث پایین آمدن سطح pH شده و موجب آسیب رساندن به پوست میشود و همچنین از جمله کاربردهای وسیع آن در تهیهی خمیردندان به عنوان سفیدکننده میباشد.
یکی از کاربردهای وسیع استفاده از اسید مالئیک، در تولید رزینهای مصنوعی میباشد. همچنین از این ماده برای تولید رنگها، پارچههای کتانی و ابریشم نیز استفاده میشود.
از اسید مالئیک بهعنوان حشرهکش هم استفاده میشود که این اسید آلی را با آب مخلوط کرده و آن را بر روی سطح گیاه اسپری میکنند. از بین بردن باکتریها و انگلها یکی از فواید استفاده از این اسید میباشد. این گسترهی استفاده حتی تا جایی پیش رفته که از آن بهعنوان آنتی باکتریال در مرغداریها و
گاوداریها استفاده میشود. بسیاری از مرغداریها اسید مالئیک را با آب مخلوط کرده و در ظرف آب آنها قرار میدهند که این کار باعث جلوگیری از نشر آلودگی و بیماریهای ویروسی و میکروبی بین ماکیان میشود.
مضرات
مالئیک اسید، پوست و چشم را بهشدت تحریک میکند و حتی منجربه آسیب بهچشم میشود.
همچنین تنفس مالئیک اسید موجب تحریک بینی، گلو و ریهها میگردد.