بتائین Betaine
بتائینها دستهای از مواد شیمیایی هستند با فرمول C5H11NO2 که با توجه به ساختارشان، رفتار دوگانه‌ای در واکنشهای شیمیایی دارند. پیش از این، بتائین بهصورت بتائین بدون آب (Anhydrous)، از چغندر قند استحصال میشد، اما در حال حاضر میتوان آن را بهشکل بتائین هیدروکلراید نیز سنتز کرد.
بتائین بهمقدار زیادی در بی‌مهرگان دریایی و چغندرقند یافت میشود. همچنین گندم، محصولات جانبی گندم و یونجه هم حاوی بتائین می‌باشد. منبع خوراکی مرسوم برای بتائین چغندرقند و محصولات جانبی استحصال شده از آن مثل ملاس چغندرقند می‌باشد.
کاربردهای بتائین
بتائین بهطور بسیار گسترده در محصولات مراقبت شخصی و پاککنندههای خانگی، بهعنوان عامل کفکننده و پاککننده مصرف میشود. در محصولات مراقبت از مو مانند شامپوها و نرمکنندهها و غیره مصرف میشود. این ماده برای مو ضروری است و باعث تخلیهی بار استاتیک بر روی موها میشود که از وز وز شدن و پراکندگی موی سر در هوا جلوگیری میکند و باعث خوشحالتی مو میشود.
در محصولات حمام و مراقبت از بدن مثل صابونهای مایع، شویندههای بدن، ژلها، کفهای حمام و محصولات مراقبت از پوست کودک از این محصول استفاده میشود.
در ترکیبات دئودورانت (بوگیر) و لوسیونهای پس از ریشتراشی (افترشیو) استفاده دارد.
در شویندهها و پاککنندههای سطوح، این محصول بهدلیل قدرت زیاد آن در شستشو و معلق کردن ذرات و جرمها، بسیار محبوبیت دارد و همچنین استقامت خوبی نیز در برابر سازندهها و بیلدرهای شویندهها، الکترولیتها و بخشهای اسیدی و بازی دارد.
همچنین بهصورت بتائین آنهیدروس، بتائین مونو هیدارت و بتائین هیدروکلراید، به جیرهی حیوانات افزوده میشود.
بتائین در صنایع مختلف کاربردهای مختلفی دارد، عامل بازدارندهی هوا برای سیمان، سولفات کلسیم متبلور، تختههای دیواری و پاککننده برای سطوح روغنی در صنعت سیمان است. این ماده بهعنوان سورفکتانت برای جلوگیری از کف و همینطور بهعنوان بازدارندهی خوردگی در سیستمهای فلزی کاربرد دارد.
مضرات
بتائین میتواند موجب حساسیت پوستی و چشمی، خارش، تورم و التهاب و احساس سوزش گردد.
معمولاً نواحی آسیبپذیر عبارتند از: سر، گردن، دستها و پاها. این ماده معمولاً موجب آسیبهای جدی به چشم و پوست میشود و واکنشهای آلرژیکی حاد پوست را بهوجود میآورد. بتائین برای موجودات آبی بسیار سمی است و باقیماندههای آن میتواند اثرات منفی طولانی مدت بر روی ارگانیسمهای آبی داشته باشد.