خاک رنگبر یا خاک تونسیل Bleaching earth
خاک رنگبر یا خاک تونسیل، نوعی خاک اکتیو جهت تصفیه و رنگبری انواع روغنهای صنعتی و نیز رنگبری انواع روغنهای مایع و جامد، روغن ترانس و مرحلهی دوم تصفیهی وازلین است و همچنین با توجه به اینکه دمای رنگبری این نوع خاک اکتیو پائین میباشد، برای رنگبری انواع فرآوردههای نفتی که دارای نقطهی اشتعال پائین میباشند نیز مناسب است. خاک تونسیل معمولا از پالی گورسکیت (آتاپولگیت) یا بنتونیت تشكيل شده است. استفاده از اين خاكها در تصفيهى پسابهاى حاوى رنگ، از لحاظ اقتصادى نسبت به ديگر روشهاى حذف رنگ، مناسبتر بهنظر مىرسد.
درصد مصرف اين نوع خاك، جهت رنگبری روغن به نوع روغن پايه و نيز رنگ مورد نظر جهت استحصال، متفاوت مىباشد، مثلا براى روغن ترانسفورماتور،١الى ٢ درصد و براى انواع پارافينها از٣ تا ٨ درصد متفاوت مىباشد.
خواصی که باعث افزایش ارزش آنها میشوند عبارتند از: تراکم کم، تخلخل بالا، سطح بالای تماس، نفوذپذیری و ظرفیت جذب بالا .
خاک تونسیل، دارای منافذ زیاد در میان خود میباشد از نظر شیمیایی کاملاً خنثی و بدون واکنش شیمیایی خاصی است، دارای ذرات زبر و قدرتمند بوده، در نتیجه یک قالب پایدار تشکیل می‌دهند و بهخاطر همین خصوصیات، تهنشین نمیشوند.
خاک رنگبر دارای کاربرد گسترده ای در صنعت میباشد که در زیر به آنها اشاره شده است.
کاربردهای خاک تونسیل
در زیر چند مورد از موارد مصرف خاک رنگبر را بر میشماریم:
جاذب انواع روغن، گریس و حامل آفتکشها و کودهای شیمیایی.
پالایش روغنهای حیوانی مثل روغن پیه (دنبه)، روغن ماهی و روغن گوشت خوک.
پالایش روغنهای هیدروژنه، مارگارین و روغن شیرینیپزی.
بهعنوان حلال (برای خشکشویی)، سفید کردن گوگرد و تاسیسات دفع فاضلاب.
پالایش و رنگزدایی روغنهای گیاهی مثل روغن خرما، روغن هستهی خرما، روغن نارگیل و روغن سویا.
ضدعفونی کردن لباسها و تجهیزات مربوط به انواع مراکز(بیولوژیک، هسته ای وشیمایی) که آلوده به مواد شیمیایی شدهاند.
خاک رنگبر، سالهاست در صنعت سینما، بهخصوص در جلوههای ویژه، جایی که لازم است انفجار رخ دهد، استفاده میشود. خاک رنگبر نسبت به خاک طبیعی، هم گرد و غبار بیشتر و طبیعیتری ایجاد میکند و هم بیشتر پراکنده میشود و انفجار واقعیتر بهنظر میرسد، درضمن مادهی کم خطری برای بازیگران است، بنابراین اسپری آن روی صورت افراد و برای طراحی صحنه مضر نیست.