سیلیکاژل Silica Gel
سیلیکاژل با فرمول SiO2، یک مادهی پلیمری (بسپار) سه‌بعدی و متخلخل است که از واحدهای چهار وجهی دی‌اکسید سیلیسیم ساخته می‌شود. این ماده میتواند بهصورت گرانول (کروی) و یا پرک باشد.
رطوبت، یکی از عوامل مخرب محصولات در اکثر صنایع میباشد، بنابراین تولیدکنندگان و صادرکنندگان، هر ساله خسارات بسیاری از تأثیر رطوبت در تولیدات و محصولاتشان متحمل میگردند، بهترین ومؤثرترین راهکار برای جذب رطوبت زائد محیط و نگهداری کالا، استفاده از مادهی سیلیکاژل (رطوبت گیر) است.
سیلیکاژل مادهای است رطوبتگیر، که معادل % 40 وزن خود، قابلیت جذب آب را دارد و در اکثر صنایع نظیر الکترونیک، دارو، برق، پتروشیمی، حمل و نقل، اپتیک، نظامی و . . . بهعنوان مادهی مکمل، کارایی مطلوب و قابلقبولی دارد.
سیلیکاژل با برقراری پیوندهای هیدروژنی سبب جذب آب، الکل، گروههای آمینی، فنول‌ها و … می‌شود. مزیت این ماده نسبت به زئولیت و آلومینا (که مواد جاذب هستند) ظرفیت جذبکنندگی در دماهای پائین است و این موضوع باعث شده که کاربرد بیشتری داشته باشد و در محیط‌هایی با دمای پائین و میزان فشار بخار آب متوسط، بهخوبی فرایند جذب را انجام دهد.
کاربردهای سیلیکاژل
این ماده با کاربرد جذب گازها و بخارهای سمی در جنگ جهانی اول استفاده می‌شده است و برای اولین بار توسط شیمیدان امریکایی، والتر پاتریک تولید شد. امروزه از سیلیکاژل بهطور گسترده‌ای برای تولید محصولات مختلف استفاده می‌شود. بهعنوان مثال از این ماده در جذب سطحی، منابع غذایی، خوراک، حفاظت گیاه، پوشش، خمیردندان، لاستیک و محصولات لاستیکی صنعت، رزین، پلی استر غیراشباع، بستهبندی دارویی و آزمایشگاهی، حمل و نقل، تجهیزات و وسایل مخابراتی و الکترونیکی و کامپیوتری، آثار باستانی و موزهها، تولید گازهای صنعتی، نیروگاهها و شبکههای توزیع نیروی برق، تجهیزات نظامی، چرم و فرآوردههای پوستی، کتاب و کاغذ و نسخهی خطی، آثار چوبی، انواع پارچهها و بافتهها، استخوان، عاج و شاخ حیوانات، انواع فلزات، سنگ و سرامیک، عکس و نوار، ادوات و آلات موسیقی استفاده می‌شود.
در سالهای اخیر نیز در تحقیقات و آزمایشات علوم تخصصی نظیر جداسازی و کشت DNA، پاکسازی پیشرفتهی خون، ساخت داروهای نیروزای پیشرفته استفاده شده است.
مضرات
این مادهی غیر سمی٫ غیرقابلاشتعال و واکنشناپذیر است و تنها با موادی نظیر هیدروژن فلورید، اکسیژن دی فلورید، کلرین تری فلورید، اسیدها و بازهای قوی و اکسیدکنندهها واکنش میدهد.
غبار ناشی از دانههای این ماده، برای پوست، چشمها و مجراهای تنفسی، سوزشآور است، بنابراین در هنگام استفاده از این ماده باید احتیاط لازم صورت گیرد.
سیلیکوزیس، که یک نوع بیماری ریوی بر اثر تنفسهای طولانیمدت غبارهای سیلیس است، از غبارهای شفاف این ماده، بهوجود میآید، اما غبارهای غیر شفاف آن، سخت شده است و باعث بیماری نمیشود.