هیپوکلریت کلسیم Calcium hypochlorite
هیپوکلریت کلسیم، كه در صنعت به آن پركلرين نيز گفته ميشود. از مخلوط آهک و کلسیم کلرید بهدست میآید و برای سفیدسازی و یا تصفیهی آب مورد استفاده قرار میگیرد. پرکلرین، بهترین و در دسترسترین و ارزانترین گندزدای آب بخصوص برای شرایط اضطراری و کنترل اپیدمیهای قابل انتقال از طریق آب است.
همچنین در فرمولاسیون اسپریهای ضدعفونیکننده، علفکشها و مواد شوینده نیز کاربرد دارد. هیپوکلریت کلسیم عموما بهصورت پودر سفید، قرص و یا صفحات تخت موجود است. این محصول سریعا در آب حل شده و در اثر حرارت دیدن، اکسیژن و گاز سمی کلر از خود آزاد میکند.
هیپوکلریت کلسیم قابل اشتعال نیست، اما میتواند بهعنوان یک اکسیدکننده برای مواد قابل احتراق عمل کند و ممکن است با آمونیاک، آمینها یا سولفیدهای آلی بهصورت انفجاری واکنش دهد.
کاربرد های هیپوکلریت کلسیم
این محصول بهدلیل خواص پاککنندگی و سفیدکنندگی که دارد، در لباسشوییهای صنعتی و خانگی استفاده دارد، همچنین بهعنوان ضدعفونیکننده در آب استخر، دریاچه و آب آشامیدنی و پسآب، سنتز مواد شیمیایی و سفیدکردن خمیر کاغذ هم کاربرد دارد.
ضدعفونیکننده و قارچکش
مولکولهای HClO خنثی و بسیار کوچک هستند. این خصوصیات به آنها اجازه میدهد تا بهراحتی از طریق دیوارهی سلولی باکتریها منتشر شوند. این نحوهی عملکرد باعث کاهش پتانسیل اکسیداسیون سلول و غیرفعال شدن دی هیدروژناز تریوزفسفات (آنزیمی که برای هضم گلوکوز ضروری است) میشود که غیرفعال شدن این آنزیم، باعث ازبینرفتن قابلیت عملکرد میکروارگانیسم و در نهایت منجربه ازبینرفتن آن خواهد شد.
سفیدکنندگی، لباسشویی
واکنشپذیری هیپوکلریت در دمای پایین، موجب سفیدشدن بهینهی الیاف و صرفهجویی در مصرف انرژی کل خواهد شد .
در حضور هیپوکلریت، شستن الیاف در 40 درجهی سانتیگراد، موجب ازبینرفتن میکروبها خواهد شد .
همهی ما با شویندهای بهنام وایتکس آشنایی داریم، اما آیا میدانستید این ماده، همان هیپوکلریت سدیم است که برای ساخت و تولید آن از پرکلرین کمک میگیرند؟
کاربرد کلر در استخرها
صنعت استخرها و چشمههای آبگرم، طی دههها از فرآیندهای کلر زنی و از شکلهای مختلف آن، برای ضدعفونی آب استفاده کردهاند. دلیل فراگیر بودن استفاده از این ماده بهجای گاز Cl، نیاز به اتاقهای جداگانهی تهویه و تجهیز کامل افراد به لوازم حفاظت شخصی هنگام سرویس یا تعویض سیلندرها میباشد. همچنین برای استفاده از نوع مایع ضدعفونیکنندهی کلردار، تجهیزات حفاظت شخصی بسیار مهم است. مایعات بههیچ عنوان نباید در مجاورت اسیدها نگهداری شوند.
مضرات
یکی از نگرانیهایی که در مورد استفاده از سدیم کلسیم هیپوکلریت در تصفیهی آب آشامیدنی و پسآب وجود دارد، تشکیل تریهالومتانها است. برخی از تریهالومتانها اثرات سرطانزایی از خود نشان دادهاند و میزان مجاز تاییدشدهی آنها برای وجود در آب آشامیدنی، 100 ppm درنظرگرفته شده است.
سدیم و هیپوکلریت کلسیم ممکن است هنگامی که بهعنوان مادهی ضدعفونیکننده، مورد استفاده قرار میگیرند، بر روی برخی محصولات غذایی باقی بمانند. با این حال این باقیماندهها، اثرات مضری بر روی سلامتی انسان نمیگذارند.