اگزائیک اسید

اگزالیک اسید oxalic acid

اگزالیک اسید یک ترکیب ارگانیک و جامد بلوری بی‌رنگ است که یک محلول بی‌رنگ در آب را تشکیل می‌دهد. این اسید به­عنوان ساده‌ترین اسید دی‌کربوکسیلیک طبقه‌بندی می‌شود. قدرت اسیدی آن خیلی بیشتر از اسید استیک است. در طبیعت، در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد، اما مصرف بیش از حد یا تماس طولانی مدت آن با پوست می‌تواند خطرناک باشد.

کاربردهای اسید اگزالیک

این ماده­ی با ارزش شیمیایی، مصارف صنعتی بسیار داشته و به­صورت انبوه خریداری می­شود. از جمله موارد استفاده­ی آن می­توان به نمونه­های زیر اشاره کرد:

بسیار پیش آمده که بر اثر اشتباه جوهر بر روی سطوح ریخته باشد. محلول 5 درصد از اگزالیک اسید می­تواند لکه­ی جوهر را از بین ببرد. از این رو می­توان از آن در کارگاه­های هنری استفاده نمود.

به­صورت عمده از این ماده برای مواد شوینده و سفیدکننده­ی خانگی استفاده می­کنند. در واقع عامل خورندگی وایتکس و جوهر نمک، اسید اگزالیک موجود در آن می­باشد.

به­دلیل قدرت پاک­کنندگی بالا، اسید اگزالیک را برای پاک کردن چرخ­های اتومبیل­ها استفاده می­کنند.

یکی از موادی که در صنایع رنگرزی برای تثبیت رنگ از آن استفاده می­گردد، اگزالیک اسید است. این ماده به­دلیل داشتن قیمتی ارزان­تر از سایر تثبیت­کننده­ها، گزینه­ی مناسب‌تری برای این کار می‌باشد.

اسید اگزالیک می­تواند باعث صیقل خوردن سطح سنگ مرمر شود، که به­همین دلیل از آن در صنایع سنگ سازی و مجسمه سازی استفاده می­شود.

یکی از آفت­های مهم و مخرب در مزارع پرورش زنبور، وجود کرم انگلی در کندوها است. از این رو از مخلوط اگزالیک اسید 5 درصد به­همراه شیره­ی شکر برای از بین بردن این آفت­ها استفاده می­شود. به این صورت که این دو را مخلوط کرده و حرارت می­دهند. دود حاصل از آن را به کندو هدایت کرده تا انگل را نابود سازد.

کدر شدن مواد با ارزش مانند طلا، نقره، برنج و… باعث ایجاد چهره­ی نامطلوبی بر روی آن می­شود. اگزالیک اسید یکی از راه­های از بین بردن اکسید­های ایجاد شده بر روی سطح فلزات است.

یکی از کاربردهای باارزش اسید اگزالیک در صنعت تصفیه­ی آب است. زیرا که این اسید آلی به­راحتی با کلسیم پیوند داده و باعث ته­نشین شدن آن می­شود.

مضرات

اسید اگزالیک غلیظ می‌تواند اثرات مضری از طریق تماس و نیز در صورت مصرف داشته باشد. شواهدی از اینکه این اسید باعث جهش ژنتیکی یا سرطان می‌شود در دست نیست، اما خطر ابتلا به ناهنجاری مادرزادی در جنین وجود دارد، ممکن است در صورت استنشاق، مضر و برای بافت غشای مخاطی و دستگاه تنفسی فوقانی بسیار خطرناک باشد، اگر بلعیده شود مضر است، در صورتی که از طریق پوست جذب شود یا در تماس با چشم باشد باعث تخریب بافت آن قسمت‌ها و نیز باعث سوختگی می‌شود. علائم آن عبارتند از سوزش، سرفه، خس خس، تنگی نفس، اسپاسم، لارنژیت، التهاب و ادم نایژه، پولمونیت و ادم ریوی. دوز خوراکی کشنده­ی آن ۱۵ تا ۳۰ گرم است. اسید اگزالیک همچنین می‌تواند درد مفصل را به­دلیل تشکیل رسوبات مشابه در مفاصل ایجاد کند.